თქვენი ჩანთა
თქვენს კალათაში აღარ არის პროდუქტი
- სიახლეები
- 12309 ნახვა
„დასაბამიდან იყო სიტყვა…“ (იოანე 1:1)
ქართული ენა ერთი დიდი, გაშლილი მინდორია, რომელსაც თუკი ჰორიზონტზე გახედავ, მისი ჰარმონიულობით შეგიძლია დატკბე… თუმცა როგორც ყველაფერს, განსაკუთრებით კი ქართულს, მუდმივი ზრუნვა და განახლება სჭირდება. სწორედ ამიტომ, სიტყვათა ველზე მომრავლებულ სარეველათა ამოძირკვა აუცილებელია, ამ საქმის სადარაჯოზე კი ფხიზლად დგას მოძრაობა #არაბარბარიზმებს.
სწორია - ქუჩის სტილი
არასწორია - სტრიტსტაილი (ინგ.)
„გულს მისვენია ხატადა ენა მთისა და ბარისა, მე არც ერთს კილოს არ ვწუნობ, თუა ქართველის გვარისა“ (ვაჟა-ფშაველა)
„სწორედ სწორხაზოვანი სიმეტრიის არარსებობა არის ყოველი ცალკეული ენის, მათ შორის ქართული ენის, სიმდიდრე და უნიკალურობა.“ აღნიშნულ სიტყვებს ქალბატონი თინათინის წიგნში, „ფიქრები მშობლიურ ენაზე“, ვხვდებით. პირველ რიგში ამ მარტივი ცნების გაგება მარტივია, თუმცა გათავისება - რთული. ჩვენ არ უნდა ვეძებდეთ ზუსტ ანალოგებს და არ უნდა ვექცეოდეთ უცხოური სიტყვების მონობაში. განა აქამდე არ შეგვეძლო რაიმეს მოწონება, სანამ „დალაიქებას“ გაიგებდა ადამიანი… მეორე მხრივ კი სასიხარულოა, რომ ზემოხსენებული წიგნის გამოცემაში „დრესაპ ჯგუფსაც“ მიუძღვის თავის წვლილი.
სწორია - მოდის კვირეული
არასწორია - ფეშენ უიკი (ინგ.)
„არცარა ენის უტკბესი იქნების და არცარა ენის უმწარესი პირსა ყოვლისა ქვეყნისასა“ (სულხან-საბა ორბელიანი)
#არაბარბარიზმების იდეა 2016 წელს გაჩნდა, როდესაც ფეისბუკგვერდზე ქვეყნდებოდა სიტყვა-სტატიები, რომლებშიც ბარბარიზმის წყარო და მისი ქართული შესატყვისი იყო მითითებული. მალევე მათი რაოდენობა 200-მდე გაიზარდა და ბარბარიზმების ლექსიკონის შექმნის იდეაც დაიბადა.
იმ ადამიანებში, ვინც აღნიშნულ პოსტებს თვალს ადევნებდა, თავიდანვე თავი იჩინა იმ გადარჩენის სურვილმა და გულწრფელმა მწუხარებამ, რომელსაც ბარბარიზმების სიმრავლე იწვევდა. სწორედ ხალხისა და პროფესიონალი ლექსიკოგრაფების წყალობით დღესდღეობით უკვე არსებობს მექანიზმი, რომელიც ქართულ ენას გააჯანსაღებს.
ლექსიკოგრაფებისა და ენათმეცნიერების მუშაობა კი უმნიშვნელოვანესია, მათ დნმ-ში ხომ ფუძეებად, ადენინისა და ციტოზინის მაგივრად, ანიდან ჰოემდე ყველაფერს შეხვდებით. ასეთი ადამიანია ქალბატონი თინათინ მარგალიტაძეც, რომელიც თავის თანამოაზრეებთან ერთად ქართულ-რუსულით დაწყებული, ქართულ-რუსულ-ინგლისურით გაგრძელებული და ქართულ-ინგლისურით დამთავრებული, ენების ჰიბრიდიზაციას უპირისპირდება. (ისე კი მამათა და შვილთა ბრძოლა ბარბარიზმებშიც შეიმჩნევა)
სწორია - ყოველდღიური ტანსაცმელი
არასწორია - ქეჟუალი (ინგ.)
„ქართული ენით ყველაფერი გამოითქმება, რაც დედამიწაზე შეიძლება გამოითქვას რაგინდარა ენით.“ (ნიკო მარი)
პანდემიამდე მცირე ხნით ადრე, ქალბატონ თინათინს „დრესაპ ჯგუფის“ დამფუძნებელი, ბატონი ალექსანდრე სამხარაძე დაუკავშირდა და ასე გახდა #არაბარბარიზმებს ჩვენი მეგობარი. თანამშრომლობის ფარგლებში, განსაკუთრებით კოვიდის დამარცხების შემდეგ, არაერთი პროექტისა თუ ღონისძიების იდეას ფრთები შეესხა და მოძრაობის მთავარ მიზანს, ქართული ენის გაძლიერების ჯაჭვს კიდევ ერთი რგოლი შეემატა. (ისე კი ჯაჭვს შეუძლია უსასრულოდ გრძელიც იყოს, თუ ადამიანები, კომპანიები და ორგანიზაციები უფრო და უფრო დაინტერესდებიან, ვინ იცის იქნებ ქართული ენიდან და ქართველობიდან ბარბარიზმები სრულადაც განიდევნოს).
ბარბარიზმების ლექსიკონი, კონკურსი „გავუფრთხილდეთ მშობლიურ ენას“, თეატრალური დადგმები, საჯარო ლექციები, „შექმენი შენი ტერმინი“, მაისურების აქცია… ამ სიაში ჯერ კიდევ ბევრი ადგილია თავისუფალი, თუმცა ეს სწორედაც, რომ იმ საქმეების კრებულია, რომელიც ენას სიცოცხლეს უნარჩუნებს. მოძრაობამ თავისი ქმედებით უკვე „ჩახერგა გზები უკან დასახევი“, ამ სიტყვებს კი სიტყვებიდან მტრის განდევნაც უნდა უძღოდეს!
მომავალში კი… მომავალში კი უნდა გავიხსენოთ რა ფასი აქვს განათლებას. აუცილებელია სახელმძღვანელოები ინახავდნენ ინფორმაციას ლექსიკონებისა და თავად იმ ამბების შესახებ, რომელთა ამოკითხვაც ლექსიკონებშია შესაძლებელი. ხოლო სახელმძღვანელოები თავისუფლად შეიძლება ციფრულადაც იყოს ხელმისაწვდომი. თავის მხრივ #არაბარბარიზმებს 2017 წლიდან barbarisms.ge - ზე შეგიძლიათ აღმოაჩინოთ.
სწორია - მინიშნება, გადაკრულისიტყვა
არასწორია - ნამიოკი (რუს.)
„რა ენა წახდეს, ერიც დაეცეს, წაეცხოს ჩირქი ტაძარსა წმინდას!“ (გრიგოლ ორბელიანი)
ბოლო აბზაცი ავტორის ბოლოთქმისთვის შემოვიტოვე. სანამ ბლოგზე მუშაობას დავიწყებდი ქალბატონ თინათინს გავესაუბრე. ქართულ ენაზე საუბარი და თანაც ქართულ ენაზე ძალიან სასიამოვნო მოვლენა იყო ჩემთვის. ბევრი ახალი გავიგე, ბევრსაც დავეთანხმე და ბევრზეც დავფიქრდი. მივხვდი, ბრძოლა ჩემი მოვალეობაცაა! ისე კი, ასეა თუ ისე, ქართველებს რაღაცების დათქმა გვიყვარს, მაგრამ შესრულებას ხან რა აღუდგება წინ და ხანაც რა, თუმცა ნახევრად ხუმრობასავით თუ ვიტყვი - ბარბარიზმების ამოსაძირკვად „სიტყვიერი“ შეთანხმებაც საკმარისია.
„და სიტყვა იყო ღმერთთან და ღმერთი იყო სიტყვა.“ (იოანე 1-1)
© ნიკა "ვარდო" ვარდიაშვილი